کیستهای کلیه معمولاً بر عملکرد کلیهها تأثیر نمیگذارند و دلیلی برای نگرانی نیستند. با این وجود، در برخی موارد کیستهای کلیه ممکن است پیچیده بوده و علائمی ایجاد کنند. در این موارد پزشک ممکن است عمل جراحی برای خارج کردن کیست را پیشنهاد دهد. روش استاندارد طلایی برای برداشتن کیست کلیه، جراحی لاپاراسکوپی است. در این روش، سه یا چهار برش کوچک در شکم ایجاد شده و ابزارهای کوچکی از طریق این برشها به کلیه منتقل و کیستها با کمک این ابزارها خارج میشوند. در مقایسه با روشهای دیگر از جمله جراحی باز، روش لاپاراسکوپی مزایایی از جمله تهاجم کمتر، موفقیت بیشتر و بهبودی کوتاهتر پس از جراحی را به دنبال دارد.
کدام کیستهای کلیه نیاز به جراحی دارند؟
به طور کلی دو نوع کیست کلیه وجود دارد: کیستهای ساده و کیستهای پیچیده. خوشبختانه اکثر کیستهای کلیه ساده و خوشخیم بوده و هیچ علائمی ایجاد نمیکنند. در مقابل، کیستهای پیچیده کمتر شایع بوده و در آزمایش تصویربرداری متفاوت ظاهر میشوند. این نوع از کیستها نسبت به کیستهای ساده نیاز بیشتری به نظارت و درمان دارند؛ چراکه ممکن است سرطانی باشند. ازاینرو عموماً توصیه میشود کیستهای ساده و علائمدار و کیستهای پیچیده جراحی شوند.
طبقهبندی بوسنیاک اصلیترین معیار برای تشخیص کیستهای ساده و پیچیده است. در این طبقهبندی کیستهای کلیه باتوجه به نوع و شکل جدارههای آنها به ۵ دسته تقسیمبندی میشوند. برایناساس میتوان کیستهای ساده و بیخطر (بوسنیاک ۱) تا کیستهای پیچیده با احتمال بالای سرطانی بودن (بوسنیاک ۴) را تشخیص داد و برای درمان تصمیمگیری کرد. در ادامه طبقهبندی بوسنیاک و سایر شرایطی که تحت آنها نیاز به پیگیری و درمان کیست کلیه وجود دارد اشاره میشود.
طبقهبندی بوسنیاک
طبقهبندی بوسنیاک (Bosniak Classification)، سیستمی است که کیستهای کلیه را بر اساس ویژگیهای ظاهری به دست آمده از آزمایشات تصویربرداری طبقهبندی میکند. بر اساس این معیار، کیستها به ۵ نوع تقسیم میشوند. کیستهای بوسنیاک ۱ بدون جداره بوده و با افزایش طبقهبندی بوسنیاک، تعداد، عرض، و پیچیدگی جداره افزایش پیدا میکند. پزشک بر اساس نتایج تصویربرداری، طبقهبندی کیست را مشخص کرده و مراحل بعدی را توضیح میدهد. معمولاً بهترین راهحل برای کیستهای بوسنیاک ۳ و ۴، برداشتن آنها با جراحی است.
طبقهبندی بوسنیاک | مشخصات کیست | خطر بدخیمی | نیاز به جراحی |
---|---|---|---|
بوسنیاک ۱ | کیست ساده، دیواره صاف، نازک و منظم | خیلی کم (<1%) | خیر |
بوسنیاک ۲ | ۱ تا ۳ جداره نازک | کم (<5%) | خیر (نیاز به پیگیری) |
بوسنیاک 2F | جدارههای ضخیم، کلسیفیه شده | کم تا متوسط (≈ ۵%) | ممکن است (نیاز به پیگیری) |
بوسنیاک ۳ | جدارههای ضخیم، افزایش ترکیبات جامد در کیست | متوسط تا بالا (۵۰-۸۰%) | بله |
بوسنیاک ۴ | بدخیمی اثبات شده و یا بسیار مشکوک به بدخیمی | بالا (۸۰-۹۵%) | بله |
درصد موفقیت و احتمال عود کیست پس از جراحی چقدر است؟
روش جراحی لاپاراسکوپی به دلیل موفقیت بالا، عود پایین و نرخ ناتوانی حداقلی، مطلوبترین گزینه درمانی برای برداشتن کیستهای کلیه به شمار میآید. موفقیت جراحی لاپاراسکوپی معمولاً با معیارهایی از جمله رفع شدن علائم، عوارض حداقلی حین و بعد از عمل، حذف کامل کیست و کوتاه بودن زمان نقاهت سنجیده میشود. مطالعات مختلف از میزان بالای موفقیت لاپاراسکوپی (بین ۹۰ تا ۹۷ درصد) در بهبود علائم مربوط به کیست کلیه خبر میدهند (منبع). نیاز به جراحی باز طی لاپاراسکوپی، عوارض مربوط به جراحی و مرگ و میر در این نوع از جراحی وجود نداشته یا بسیار نادر است.
اگرچه جراحی لاپاراسکوپی در برداشتن کیستهای کلیه بسیار مؤثر است، اما احتمال عود کیست با این روش بین صفر تا ۱۵ درصد تخمین زده میشود. (منبع).
آمادگیهای قبل از جراحی کیست کلیه
قبل از انجام عمل جراحی کیست کلیه، بیماران معمولاً تحت یک ارزیابی جامع از جمله معاینه فیزیکی و احتمالاً برخی از آزمایشهای پزشکی قرار خواهند گرفت تا وضعیت سلامت کلی و مناسب بودن آنها برای جراحی ارزیابی شود. در ادامه به آمادگیهای قبل از جراحی کیست کلیه که بیمار باید به آنها توجه داشته باشد اشاره میشود.
- بررسی داروها: بیماران باید در مورد تمام داروهایی که در حال حاضر مصرف میکنند، از جمله داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه و مکملها به پزشک خود اطلاع دهند. برخی از داروها ممکن است نیاز به تنظیم یا قطع موقت قبل از جراحی داشته باشند، به خصوص آنهایی که میتوانند خطر خونریزی را افزایش داده یا با بیهوشی تداخل داشته باشند.
- ناشتا بودن: معمولاً بیماران باید تا قبل از عمل جراحی برای مدت معینی از خوردن یا آشامیدن خودداری کنند. دلیل این امر، کاهش خطر عوارض مربوط به بیهوشی و جراحی است. دستورالعملهای خاص پرهیز غذایی توسط پزشک ارائه میشود. معمولاً بیمار باید از شب قبل از جراحی ناشتا باشد.
- آمادهسازی روده: در برخی موارد، بیماران ممکن است قبل از جراحی نیاز به آمادهسازی روده به منظور تخلیه آن داشته باشند. این فرآیند ممکن است شامل مصرف ملینها یا تنقیه برای پاکسازی روده باشد که به مشاهده بهتر طی لاپاراسکوپی کمک میکند.
روشهای جراحی کیست کلیه
روش جراحی و برداشتن کیست کلیه ممکن است بسته به عوامل مختلف از جمله تعداد، محل و ویژگیهای کیست، امکان خطر بیهوشی و وضعیت کلیه دیگر متفاوت باشد. روشهای جراحی شامل جراحی لاپاراسکوپی، جراحی باز و آسپیراسیون به همراه اسکلروتراپی میباشند.
از بین روشهای جراحی کیست کلیه، جراحی لاپاراسکوپی از کمتهاجمترین، ایمنترین و کمعوارضترین روش این جراحی شناخته میشود. پیش از ابداع جراحیهای لاپاراسکوپی، جراحی کیست کلیه به صورت باز انجام میشد که با درد و عوارض بسیار همراه بود. علاوه بر این دو روش، در برخی موارد میتوان از آسپیراسیون برای تخلیه مایع داخل کیست و پر کردن آن با مواد مخصوص برای جلوگیری ترشح مجدد مایع، استفاده کرد.
در جدول زیر مقایسه خصوصیات روشهای مختلف جراحی کیست کلیه را مشاهده میکنید:
فاکتورهای مقایسه | جراحی لاپاراسکوپی | جراحی باز | آسپیراسیون + اسکلروتراپی |
---|---|---|---|
میزان تهاجم | کمتهاجمی | تهاجمی | کمتهاجمی |
بیهوشی | بیهوشی عمومی | بیهوشی عمومی | بیهوشی موضعی |
اندازه برش | برشهای کوچک | برش بزرگ | برش کوچک |
زمان بهبودی | کوتاه | طولانی | کوتاه |
عوارض | خطر کمتر | خطر بیشتر | خطر متوسط |
میزان موفقیت | بالا | بالا | متوسط تا بالا |
قیمت | قیمت بیشتر | قیمت کمتر | قیمت متوسط |
کاربردها | کیستهای بزرگ یا پیچیده با خطر ایجاد علائم بیشتر | کیستهای بزرگ یا پیچیده با خطر ایجاد علائم بیشتر | کیستهای کوچکتر با علائم کمتر |
جراحی لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی یک روش جراحی کمتهاجمی است که به دلیل مزایای زیاد به روش استاندارد طلایی برای جراحی کیست کلیه تبدیل شده است. جراحی لاپاراسکوپی در مقایسه با روش جراحی باز، دارای مزیتهایی از جمله کاهش قابل توجه درد بعد از عمل، بستری کوتاهتر در بیمارستان، بازگشت زودتر به محل کار و فعالیتهای روزانه و همچنین زیبایی مطلوبتر در محل جراحی است.
کاندید این جراحی چه کسی است؟
جراحی لاپاراسکوپی برای بسیاری از افراد ارجحیت دارد، زیرا روشی کمتهاجمی است و بنابراین خطرات کمتری را به همراه دارد. این روش معمولاً زمانی انجام میشود که بیمار دارای کیستهای متعدد یا کیست بسیار بزرگ باشد. همچنین برای افرادی که در معرض خطر خونریزی یا مشکلات انعقادی هستند ممکن است انجام جراحی لاپاراسکوپی توصیه شود.
مراحل انجام
برداشتن کیست کلیه با لاپاراسکوپی تحت بیهوشی عمومی انجام میشود. مدت زمان معمول عمل سه تا چهار ساعت است. جراحی از طریق سه یا چهار برش کوچک (۱ سانتیمتر) در شکم انجام میشود. یک لاپاروسکوپ به همراه ابزارهای کوچک از طریق این برشها وارد شکم شده و به جراح اجازه میدهد تا کیستهای کلیه را بدون قرار دادن دستها در شکم به طور کامل تشریح کرده و جدا کند.
مراقبتهای پس از جراحی لاپاراسکوپی کیست کلیه (در بیمارستان)
بلافاصله پس از جراحی لاپاراسکوپی، بیمار به اتاق ریکاوری منتقل و پس از بیدار شدن و هوشیاری کامل به اتاق بیمارستان فرستاده میشود. مدت زمان بستری پس از برداشتن کیست کلیه با جراحی لاپاراسکوپی معمولاً ۱ روز است. در این بازه با چند موضوع روبرو خواهید شد که در ادامه بررسی شدهاند.
- درد بعد از عمل: اگرچه اکثر بیماران در چند روز اول پس از جراحی درد خفیفی را در محل برش خود حس میکنند، اما این درد معمولاً با تزریق داروهای ضد درد یا داروهای مسکن خوراکی به خوبی کنترل میشود. ممکن است کمی درد گذرا در سرشانه (۱ تا ۲ روز) که مربوط به گاز دیاکسید کربن مورد استفاده برای باد کردن شکم در طول جراحی لاپاراسکوپی است را نیز تجربه کنید.
- حالت تهوع: تهوع یک حالت شایع پس از هر عمل جراحی است که معمولاً به دلیل بیهوشی عمومی رخ میدهد. این حالت معمولاً موقتی بوده و با دارو کنترل میشود.
- سوند ادرار: سوند ادراری در زمان جراحی و در حالت بیهوشی برای تخلیه مثانه و نظارت بر خروجی ادرار قرار داده میشود. یک یا چند روز پس از جراحی و زمانی که بیمار بتواند به راحتی راه برود، سوند برداشته میشود. ممکن است تا چند روز پس از جراحی، در حالی که سوند در جای خود قرار دارد، ادرار خونی داشته باشید که طبیعی است.
- درن جراحی: یک لوله یا درن شفاف کوچک در حین عمل جراحی در پهلوی بیمار قرار داده میشود. این درن عمدتاً برای تشخیص هرگونه خونریزی بیش از حد یا نشت ادرار از محل جراحی کیست استفاده میشود. اگر خروجی درن کم باشد، معمولاً در روز ترخیص از بیمارستان برداشته میشود.
- استنت حالب: در موارد نادر یک لوله پلاستیکی کوچک و انعطافپذیر به نام استنت حالب در زمان جراحی، جهت تخلیه کلیه به سمت مثانه قرار داده میشود. استنت حالب زمانی به کار برده میشود که جراحی کیست در مجاورت سیستم جمعکننده یا مجرای تخلیه کلیه انجام شده و احتمال ورود ابزار جراحی به این نواحی وجود دارد. این لوله برای تسهیل تخلیه ادرار به مثانه و جلوگیری از خروج ادرار از محل جراحی به کار میرود. در مراجعه بعدی، استنت توسط جراح در مطب برداشته خواهد شد.
- رژیم غذایی: پس از جراحی، رژیم غذایی به آرامی و در صورت تحمل بیمار، از مایعات به جامدات تغییر میکند. اغلب اشتهای بیمار تا یک هفته پس از جراحی کم میشود. علاوه بر این، معمولاً عملکرد روده به دلیل اثرات جراحی و بیهوشی عمومی کند است. بنابراین، توصیه میشود در ابتدا مقدار کمی از مایعات در بازههای زمانی مصرف شود تا نفخ شکم برطرف شده و اشتها بازگردد.
- خستگی: خستگی بعد از جراحی کاملاً شایع بوده و چند هفته بعد از جراحی فروکش میکند.
- اسپیرومتری: اسپیرومتری دستگاهی است که به تنفس کامل و عمیق برای بازکردن کیسههای هوایی ششها کمک میکند. از بیمار انتظار میرود که چند تمرین تنفسی بسیار ساده را با استفاده از این دستگاه و با هدف پیشگیری از عفونتهای تنفسی انجام دهد (این تمرینها توسط پرسنل پرستاری در طول اقامت در بیمارستان توضیح داده میشود). سرفه و تنفس عمیق بخش مهمی از فرآیند بهبودی است و به جلوگیری از ذاتالریه و سایر عوارض ریوی کمک میکند.
- راه رفتن: بسیار مهم است که بیمار، در عصر روز جراحی از رختخواب خارج شده و با نظارت پرستار یا یکی از اعضای خانواده شروع به راه رفتن کند تا از تشکیل لخته خون در پاها جلوگیری شود. همچنین میتوان نوعی بانداژ مخصوص را در اطراف ساق پا پیچانده تا از تشکیل لختههای خونی در پاها جلوگیری شود. در روزهای بعد از جراحی، به بیماران توصیه میشود حداقل ۴ الی ۶ بار در روز در خانه پیادهروی کنند. این امر منجر به جلوگیری از تشکیل لخته و بهبود عملکرد روده میشود.
- یبوست و نفخ: رودهها ممکن است تا چند روز پس از جراحی و در نتیجه بیهوشی، ضعیف باشند. معمولاً شیاف و ملینهای مدفوع برای کمک به این مشکل تجویز میشوند. داروهای ضد درد مخدر میتوانند باعث یبوست شوند و بنابراین به بیماران توصیه میشود هرگونه داروی مسکن را به محض تحمل درد پس از جراحی قطع کنند.
مراقبتهای پس از جراحی لاپاراسکوپی کیست کلیه (در منزل)
مراقبتهایی که پس از ترخیص، باید در منزل به آنها توجه کنید شامل این موارد هستند:
- کنترل درد: برای اکثر بیماران مصرف داروی مسکن خوراکی به مدت یک تا دو روز لازم بوده و پس از آن معمولاً قرص استامینوفن قوی برای کنترل درد کافی است. برای جلوگیری از یبوست و آرامبخشی بیش از حد، مصرف مسکنهای مخدر باید به حداقل برسد.
- دوش گرفتن: بیماران میتوانند بلافاصله پس از ترخیص از بیمارستان دوش گرفته و اجازه دهند تا برشهایشان خیس شود. پس از خارج شدن از حمام، محل برش را با پد خشک کرده و از استعمال هرگونه کرم یا لوسیون سنگین خودداری شود. استفاده از وان آب در ۲ هفته اول ممنوع است، چرا که امکان خیساندن طولانی مدت برشها و در نتیجه افزایش خطر عفونت را فراهم میکند. بخیههای زیر پوست در عرض ۴ تا ۶ هفته جذب میشوند.
- فعالیت: بیماران تا ۴ هفته پس از عمل جراحی، باید از بلندکردن اجسام سنگین یا فعالیت سنگین خودداری کنند. پس از قطع مسکن مخدر و در صورت داشتن دامنه حرکتی کامل در ناحیه کمر، بیمار میتواند رانندگی کند. اکثر بیماران میتوانند به طور متوسط ۳ تا ۴ هفته پس از جراحی به فعالیت کامل از جمله فعالیت کاری خود برگردند.
- جلسات ملاقات بعدی: جلسات بعدی برای ملاقات بیمار با پزشک مشخص میشود و پزشک در پیگیریهای بعدی پیشرفت بهبودی را بررسی کرده، بخیه یا منگنههای جراحی را حذف میکند و هرگونه نگرانی یا عارضهای را که ممکن است ایجاد شود برطرف میکند.
- نتایج پاتولوژی: نتایج پاتولوژی جراحی شما معمولاً یک هفته پس از جراحی در دسترس است. نتایج شما از طریق تلفن یا مستقیماً در مطب در طی یک قرار ملاقات با شما در میان گذاشته خواهد شد.
عوارض جراحی کیست کلیه
اگرچه ثابت شده است که این روش بسیار ایمن است، اما در هر روش جراحی خطرات و عوارض احتمالی وجود دارد.
- عوارض رایج (<%10):
- درد موقت سر شانه
- نفخ موقت شکم
- قراردادن موقت سوند ادراری و درن برای تخلیه مایعات
- عوارض کمتر شایع (%۱۰ – %۲):
- خونریزی
- عفونت
- درد یا فتق در محل برش که نیاز به درمان بیشتر دارد.
- عوارض نادر (<%2):
- خونریزی و در نتیجه تغییر لاپاراسکوپی به جراحی باز
- ورود ابزار جراحی به حفره شش و در نتیجه نیاز به استفاده از درن برای تخلیه مایعات
- آسیب به اندامها یا رگهای خونی و در نتیجه تغییر لاپاراسکوپی به جراحی باز
- آسیب به اندامهای مجاور از جمله رگهای خونی، طحال، کبد، کلیه، ریه، پانکراس، روده و در نتیجه نیاز به جراحی گستردهتر
- مشکلات بیهوشی یا قلبی عروقی و احتمالاً نیاز به بستری شدن در بخش مراقبتهای ویژه (از جمله عفونت قفسه سینه، آمبولی ریه، سکته مغزی، ترومبوز ورید عمقی، حمله قلبی و مرگ)
- به وجود آمدن کیستهای بیشتر با علائم مشابه
- عفونتهای بیمارستانی از جمله عفونت خون
هزینه جراحی کیست کلیه
هزینه جراحی کیست کلیه به عوامل مختلفی از جمله اندازه و محل کیست، نوع بیمارستان و خدمات ارائهدهنده توسط مرکز درمانی بستگی دارد. به طور کلی برداشتن کیستهای ساده هزینه کمتری نسبت به جراحی کیستهای بزرگ با تعداد بیشتر دارد.
معمولاً هزینه جراحی لاپاراسکوپی بیشتر از جراحی باز بوده که این افزایش هزینه به دلیل استفاده از ابزارهای مکانیکی پیشرفته، حساس و اغلب گرانقیمت و همچنین زمان عمل طولانیتر در این روش میباشد.
سوالات متداول
آیا میتوان کیست کلیه را بدون جراحی درمان کرد؟
به ندرت، برای کوچککردن کیست از روش آسپیراسیون و اسکلروتراپی استفاده میشود. در این روش پزشک یک سوزن بلند را زیر پوست وارد کرده تا کیست را سوراخ کند و مایع را تخلیه کند. گاهی اوقات، محلول خاصی را به کیست تزریق میکنند تا احتمال رشد مجدد کیست کمتر شود.
مدت زمان جراحی کیست کلیه چقدر است؟
حذف کیست کلیه با لاپاراسکوپی مستلزم بیهوشی عمومی است. در حالی که زمان عمل از فردی به فرد دیگر متفاوت است، میانگین زمان عمل تقریباً ۲ الی ۳ ساعت است.
آیا کیست کلیه بعد از جراحی عود میکند؟
در بسیاری از موارد کیست کلیه به طور کامل بعد از جراحی از بین میرود. با این حال تا ۱۵ درصد احتمال عود کیست وجود دارد.
آیا جراحی کیست کلیه دردناک است؟
ممکن است بخاطر برشهای کوچک در شکم احساس ناراحتی و درد داشته باشید، اما معمولاً میتوان درد را با استفاده از مسکنهای ساده کنترل کرد.
آیا کیست کلیه ۴ سانتیمتری نیاز به جراحی دارد؟
اگر کیست کمتر از ۴ سانتیمتر باشد، پزشک ممکن است نظارت فعال را پیشنهاد دهد. در صورتی که کیست بیش از ۴ سانتیمتر بوده و به رشد خود ادامه دهد، پزشک احتمالاً جراحی را برای برداشتن آن توصیه میکند.
آیا کیست کلیه ۳ سانتیمتری نیاز به جراحی دارد؟
اندازه ۳ سانتیمتری کیست نیز نشانهای برای پیگیری است. در صورتی که کیست در طبقهبندی 2f بوسنیاک باشد نیاز به پیگیری داشته و در صورتی که در طبقهبندی ۳ بوسنیاک قرار گیرد باید جراحی و برداشته شود.
آیا جراحی کیست کلیه با لیزر نیز انجام میشود؟
از لیزر برای تخلیه کیستهایی استفاده میشود که در بخشی از کلیه قرار دارند که به میزنای (حالب) متصل میشود. در این روش یک ابزار کوچک شبیه کاتتر از طریق میزنای به کلیه منتقل میشود. هنگامی که این ابزار به کیست رسید، از لیزر برای ایجاد شکاف در کیست و پارهکردن آن استفاده میشود تا بتوان آن را تخلیه کرد. سپس یک استنت در میزنای قرار داده میشود و حدود دو هفته در آنجا باقی میماند تا از بهبودی کامل اطمینان حاصل شود.